Hoe behoud je als ouder, hulpverlener of leerkracht het gezag en hoe blijf je in verbinding? Als ouder ben je misschien de wanhoop nabij wanneer een zoon of dochter weigert naar school te gaan, met angsten kampt, gewelddadig is, zich steeds verder isoleert of drugs gebruikt. Ook als leerkracht of als directeur van een school worstel je misschien met het gezag en kom je wellicht steeds minder toe aan datgene waarvoor je voor de klas bent gaan staan. Menig ouder of leerkracht ervaart chronische stress. Dat je er misschien uit schaamte niet over durft te praten maakt dat ouders en leerkrachten vaak geïsoleerd komen te staan. Hoe kun je een krachtige verbinding krijgen tussen ouders, hulpverlening, school en leerling? Verbindend Gezag® geeft hier een antwoord op. Binnen gezinnen, in hulpverlening en het onderwijs begeleid ik ouders, teams en scholen vanuit het gedachtegoed van Verbindend Gezag®. 

Verbindend Gezag®

Socrates gaf het al aan: als schipper had hij het liefst degene die het beste kon zeilen. Hiërarchie afstand was daarbij  logisch. 
Als schipper op Zeilschip De Tukker heb ik veel geleerd over gezag. We voeren naar Schotland en Denemarken met jeugdige delinquenten en Jeugdzorg+-jongeren. Daar leerde ik dat je ten allen tijde de waakzame zorg moet kunnen opschalen. Je kunt niet altijd super geconcentreerd zijn en dat hoeft ook niet. Als het hard waaide was het duidelijk, maar bij windstiltes en mist was dat veel moeilijker. We hielden stilteoefeningen die we iedere dag aan dek deden ..... Vaak was er een uitgestelde reactie op een conflict bij het stuurwiel waarbij het conflict werd veranderd in een wens. Zodat we weer veilig onze weg naar ons doel konden vervolgen. Het belangrijkste ....  was weer het belangrijkste.

Op Zeilschip De Tukker deed ik achteraf gezien veel te veel alleen en verwachtte ik ook te vaak direct resultaat. Ik geloof in gezag en hiërarchie. Maar dan gezag dat niet gebaseerd is op angst en afstand, maar op nabijheid, transparantie en draagvlak. 
​
De naam ‘Verbindend Gezag®’ is bedacht door Eliane Wiebenga, psycholoog en systeemtherapeut. Dit gedachtegoed gaat er kort gezegd vanuit dat het bij probleemgedrag van belang is dat de relatie tussen het kind en de ouders, hulpverlener en/of leerkracht wordt hersteld. Andere benamingen zijn ‘Nieuwe autoriteit’ en ‘Geweldloos verzet’ van Haim Omer, de Israëlische hoogleraar psychologie die al zo’n twintig jaar met succes antwoorden vindt op deze vraagstukken omtrent gezag.

Verbindend Gezag® is gebaseerd op de principes van geweldloos verzet en verenigt twee uitersten die schijnbaar niet te verenigen zijn: zowel hiërarchische afstand als relationele nabijheid, zowel een liefdevol anker als heldere grenzen en zowel verzet tegen wat onacceptabel is als geloven in de mogelijkheden van een ander (Wiebenga, 2017).

Leidend bij dit gedachtegoed is het besef dat we geen directe controle hebben op het gedrag van de ander. We hebben enkel controle op ons eigen gedrag en de interventies die we kunnen inzetten. Het is aan de ander om daar ook daadwerkelijk iets mee te doen. Dit betekent dat er vooral aandacht zal zijn voor de houding van de ouders en/of  leerkracht Pas in tweede instantie is het  een indirecte manier om gedragsverandering bij de kinderen of leerlingen te bewerkstelligen. Bij de traditionele autoriteit was directe gehoorzaamheid van de leerling een bewijs voor het hebben van gezag. Bij Verbindend Gezag® wordt geen directe gedragsverandering verwacht, maar juist een geleidelijke. Bij Verbindend Gezag® zeggen we tegen ouders en leerkrachten dat het er niet om gaat om van het kind te winnen. Wel gaat het over volhouden. En de 'gezonde' stem voeden. 

De ouder of leerkracht ontleent zijn/haar gevoel van eigenwaarde en het ervaren van gezag niet langer op basis van directe gehoorzaamheid van de leerling, maar op basis van diens eigen houding en gedrag. De ouder of leerkracht voelt zich gesteund door een supportgroep, beschikt over zelfcontrole, blijft volhouden en weet dat hij later op een geschikt moment zal terugkomen op het ongewenst gedrag van een leerling m.b.v. verschillende interventies .Een belangrijk motto is ‘het ijzer smeden als het koud is’.
Ouders zijn thuis verantwoordelijk voor hun kinderen. De school is verantwoordelijk voor het functioneren van kinderen op school. De samenwerking tussen school en ouders is essentieel.  We moeten elkaar aanvullen en niet langer aanvallen. De boodschap naar het kind luidt: “Het is onze plicht als ouder om te zorgen dat het goed met je gaat. We zijn je ouders en dat zullen we altijd blijven . We zullen dan ook alles doen wat binnen ons vermogen ligt om ons te verzetten tegen problematisch gedrag dat jouw ontwikkeling schaadt.”

Een toenemend aantal kinderen wordt in de huidige tijd gediagnosticeerd met bijvoorbeeld ADHD, een autisme verwante stoornis,  of een angstsyndroom. Ik ben het met dr. Laura Batstra (drukendwars.nl) eens dat we in veel van deze gevallen beter eerst intensief het hele gezin kunnen begeleiden (Stepped Diagnosis) en daarna eventueel kunnen kijken of er wellicht medicatie of nadere behandeling van het kind nodig is.

Wat doen we?
Bij gezinnen die problemen hebben met kinderen die bijvoorbeeld niet naar school gaan, gewelddadig zijn, angsten hebben of drank en drugs gebruiken coach ik ouders hoe ze  Verbindend Gezag® kunnen invoeren. Bijna altijd gebeurt dit in samenwerking met de wijkconsulent jeugd van de gemeente.

Wanneer er op school een gezagsprobleem is kijken we samen wat we kunnen doen. De interventie varieert van een incidentgerichte aanpak in een klas tot het schoolbreed intrainen van Verbindend Gezag®.